a.)Varlıklara Verilişlerine Göre İsimler:

İsimler ait oldukları varlığın veya kavramın eşi benzeri olup olmamasına göre ikiye ayrılır:

1.Varlık veya kavram özelse (eşsiz, benzersizse) onun ismi de özel isimdir.

2.Varlık veya kavram cins ise (aynısından birden fazla bulunabiliyorsa) onun ismi de cins ismidir.

1.) Özel İsimler:

Bir tek varlığa verilen ve yalnız o varlığı tanıtan isimlerdir. Kişi adları, ulus adları, ülke adları, din adları, ırmak, göl ve deniz adları, yer adları, kitap adları, dergi ve gazete adları, kurum, dernek, okul adları, hayvan adları… özel isimlerdir. 

Başlıca Özel İsimler:

1.İnsan isimleri: Ali, Meltem, Mehmet, Meral…

2.Kurum, kuruluş, makam, üniversite isimleri:Mamak Anadolu Lisesi, Yeşilay Derneği, Türk Dil Kurumu, Ege Üniversitesi, Kars Valiliği, Ankara İl Millî Eğitim Müdürlüğü…

3.Dil isimleri: Türkçe, Farsça, Fransızca…

4.Millet, kavim, din, mezhep isimleri: Türk, Türkler, Yunan, İngiliz, Çeçen, Ruslar… Müslüman, Musevî… İslâm, İslâmiyet, Musevîlik, Hıristiyanlık… Hanefî, Hanefîlik…

5.İl, ilçe, semt, mahalle, cadde, bulvar, sokak  isimleri: İstanbul, Mamak, Yenişehir, Şirinevler, Atatürk Bulvarı, İvedik Caddesi, Gönül Sokak…

6.Ülke ve bölge isimleri: Türkiye, Afganistan, Batı Almanya, Batı Trakya,, İç Anadolu (Bölgesi), Marmara…

7.Deniz, okyanus, göl, akarsu, boğaz, geçit isimleri: Akdeniz, Karadeniz, Büyük Okyanus, Atlas Okyanusu Van Gölü, Hazar Denizi, Kızılırmak, Yeşilırmak, Sakarya, Nil, İstanbul Boğazı, Panama Geçidi, Süveyş Kanalı…

8. Kıta isimleri: Avrasya, Asya, Avrupa, Afrika, Amerika, Antarktika, Arktika, Avustralya.

9. Dağ, tepe, ova, yayla isimleri: Elmadağ, Uludağ, Ağrı Dağı, Erciyes (dağı), Everest Tepesi, Çukurova, Konya Ovası...

10. Gezegen ve yıldız adları: Merih, Mars, Jüpiter, Küçük Ayı, Venüs…

11. Kitap, gazete, mecmua, eser isimleri:Tercüman (gazetesi), Zaman (gazetesi); Nokta (dergisi), Aktüel (dergisi); Türk Dili (dergisi), Virgül; Yaprak Dökümü, Semerkant; Resimli Türk Edebiyatı Tarihi, Türk Ansiklopedisi...

12. Hayvanlara takılan özel isimler: Tekir, Karabaş, Yumoş, Minnoş, Pamuk... 

2.) Cins İsimler:

Aynı cinsten olan varlıklara verilen isimlerdir.

Örneğin: Kedi, masa, insan, ağaç, kitap, insan...

 Başlıca Cins (Tür) İsimleri:
1. Araç, eşya isimleri: kaşık, makas, bardak, iplik… 
2. Kavramlar: düşünce, hedef, zekâ, temenni...
3. İş, meslek; meslek sahibi isimleri: öğretmenlik, öğretmen, avukat, işçi, memur, profesyonel, futbolcu...
4. Giyecek isimleri: ceket, ayakkabı, gömlek, eldiven... 
5. Yiyecek isimleri: elma, yemek, ekmek, biber...
6. İçecek isimleri: su, meşrubat, gazoz...
7. Sayı isimleri: on, beş yüz, bir...
8. Renk İsimleri: sarı, kıpkırmızı...
9. Nitelik İsimleri: büyük, dairesel, kocaman...
10. Zaman İsimleri: saat, ay, dakika, yıl...
11. Soru Kelimeleri: hangi, ne...
12.Vücudun Bölümleri ve Organ İsimleri: baş, kol,el...
13. Akrabalık İsimleri: anne, baba, dayı, kardeş...

DİKKAT!!!

Bazı cins isimlerin özel isim olarak kullanıldığı görülebilir:
tırmık: Bir ziraat aleti.
Tırmık: Bir kedinin özel adı.
ozan: Şair.
Ozan: Erkek ismi.