İsimleri isimlere, fiillere, edatlara bağlayan, diğer kelimelerle ilişki kurarak isimlerin cümlede görev kazanmasını sağlayan eklere isim hâl ekleri denir. İsimlerin bu ekleri alarak yüklendikleri görevlere ismin hâlleri denir.

İsmin hâl ekleri şunlardır: 
1.      Yalın Hali
2.    Belirtme Hali (-i)
3.    Bulunma Hali (-de)
4.    Çıkma, Ayrılma Hali (-den)
5.    Yönelme Hali (-a)
6.    Eşitlik Hali (-ca, -ce)
7.    Vasıta Hali
8.    İlgi Hali 

1. Yalın Hali:

Ø Eki yoktur.

Ø İsimlerin hiçbir hâl eki almamış hâlleridir.

Ø Çoğul, iyelik ve bildirme eki almış olabilir. Bu durumda da yalın hâlde sayılırlar. 

Örneğin:ev, okul, yol, çocuk, fikir, baba(sı), defter(ler), çalışkan(dır)..   

2. Belirtme Hali:

Ø -i, -u, -ü eklerini alan isimler bu duruma girer.

Ø Bu isimler genellikle belirtili nesne olur.

Örneğin: Defteri, okulu... 

       Ali kitabı aldı. (Belirtili  nesne)

       ev-i gördüm,

       kapı-y-ı açtım,

       okul-u boyadılar,

               gül-ü koparmayın...

DİKKAT!!!

Türkçede üç çeşit -i (-ı, -u, -ü) eki vardır. Bunları birbirine karıştırmamalıyız.

Örneğin: Köyü güzelmiş. (İyelik eki)

              Köyü gezdiler. (Hal eki)

              Ört-ü (Fiilden isim yapma eki)   

3.Bulunma Hali:

Ø    "-dE" ekiyle yapılır.

Ø    Eylemin yapıldığı yeri, nesneyi ya da soyut kavramı bildirir.

Ø    Genellikle "kimde, nede, nerede” sorularına cevap vererek dolaylı tümleç olur.

Örneğin: Babamda hiç para yoktu. (Kimde)

             ev-de oturma, okul-da öğren, yurt-ta kaldı, devlet-te bulunuyor...

4. Çıkma, Ayrılma Hali: 
Ø   " dEn" ekiyle yapılır.

Ø    Eklendiği kelimeyi dolaylı tümleç yapar; "çıkma, ayrılma, uzaklaşma" bildirir.

Ø    İsmin ayrılma hâli, yani dolaylı tümleç, yükleme sorulan "nereden, kimden, neden" sorularının cevabıdır.

                       DİKKAT!!!

 

5. Yönelme Hali:

Ø  "-E" ekiyle yapılır.

Ø  Yüklemin yöneldiği yeri, nesneyi ya da kavramı gösterir. 

Ø Yönelme hâlinde, ismin belirttiği kavrama yöneliş, dönme, yaklaşma, ulaşma söz konusudur.

Ø Yönelme hâlindeki kelimeler cümlede dolaylı tümleç ve yüklem olabilir. Dolaylı tümleç, yükleme sorulan "neye, kime, nereye" sorularının cevabıdır. 

Örneğin: Dün gece sinemaya gittik.

              Artık eve dön.

              Okula gitmeyi pek sever..

 

6. Eşitlik Hali:

Ø  "-CE" ekiyle yapılır.

Ø  Bu hâldeki kelimeler cümlede zarf tümleci ve yüklem olarak kullanılır. 
Örneğin: Onun davranışları çok zaman delicedir. 
              Bu okulda yıllarca çalıştım dedi. 
              O gün sizi saatlerce bekledik. 
              Bu kararı sınıfça aldık. 
              Bugün milletçe sevinçliyiz. 

7. Vasıta Hali:

Ø "ile" edatı kullanılarak yapılır.

Ø "i" düşürülerek kullanılır.

Ø Bu hâldeki kelimeler cümlede zarf tümleci, edat tümleci ve yüklem olarak kullanılır.

Örneğin:İşi kolaylıkla başardı.
              Ayağına gelen topa hızla vurdu. 
              Babasını sevinçle karşıladı.
              O artık bizimledir.

9. İlgi Hali:

Ø  "-(n)İn", "-dEn" ekleriyle yapılır ya da yalın hâldedir.

Örneğin: Kitabın yaprağı yırtılmış. 
              Ceket düğmesi
              Öğrencilerden biri